Marga Grunberg

Z powodu antysemityzmu w hitlerowskich Niemczech, Marga Grunberg uciekła z rodziną do Holandii już w 1934 roku. Kiedy Holandia została zajęta w 1940 r., wprowadzono tam antyżydowskie ustawodawstwo.

Od 1941 r. Marga musiała uczęszczać do oddzielnej żydowskiej szkoły, a w jej dowodzie osobistym, podobnie jak w przypadku wszystkich Żydów, umieszczono literę “J”. Od 1942 r. musiała nosić na ubraniu gwiazdę Dawida. “W czerwcu 1942 r. rozpoczęły się łapanki i deportacje. Gdy szłam ulicą niedaleko domu, nagle przyjechała furgonetka, by zabrać Żydów” – wspominała. Dzięki pomocy nieznajomego Mardze udało się uciec. “Ale od tego niepokojącego momentu postanowiłam przyjąć nową tożsamość i przefarbowałam włosy na blond”.

Za pośrednictwem Pieta Landweera, kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Amsterdamie, otrzymała fałszywy dowód tożsamości, zgłaszając jego zagubienie. Wydał jej nowy dowód bez wymaganego “J”. Marga usunęła również gwiazdę Dawida ze swoich ubrań.

Piet i Marga zaczęli współpracować. Piet Landweer dostarczał fałszywe dowody tożsamości, wykorzystując dane osobowe zmarłych mieszkańców Amsterdamu. W następstwie ataku na Urząd Stanu Cywilnego w Amsterdamie przez ruch oporu w marcu 1943 r. stało się to nieco łatwiejsze: chaos dawał więcej okazji do modyfikowania dokumentów. Zadaniem Margi było rozprowadzanie sfałszowanych dokumentów, znajdowanie mieszkań dla ukrywających się ludzi i dostarczanie im kuponów żywnościowych.

Marga zamieszkała w Amsterdamie wraz ze swoją matką i bratem, jednak co istotne, piętro niżej mieszkanie zajmowała zwolenniczka nazistów. “Kilka razy uratowała nam życie, sama o tym nie wiedząc. Na przykład, kiedy przeprowadzono nalot na domy na naszej ulicy, otworzyła drzwi i powiedziała, że w jej domu mieszkają tylko pro-naziści. “W jaskini lwa jesteś najbezpieczniejszy” – wspominała. W mieszkaniu Marga i jej brat Manfred zapewniali zakwaterowanie ukrywającym się ludziom i organizowali drogę ucieczki do Francji.

Marga przeżyła wojnę. Piet Landweer został aresztowany i stracony wraz z pięcioma kolegami latem 1944 roku.