11 lipca 2023

Lucky Johnny: udział maoryskiego pilota w Wielkiej Ucieczce

Pomiędzy 2023 a 2025 rokiem obchodzimy 80. rocznicę wyzwolenia Europy przez Aliantów, dokonanego w latach 1944-1945. W tym czasie Alianci wyzwolili wiele obozów jenieckich w Europie Zachodniej. Ponad 8000 Nowozelandczyków zostało internowanych jako jeńcy wojenni w trakcie II wojny światowej, a blisko 12 000 z nich straciło wówczas życie.

Wkład Nowej Zelandii

Z populacji liczącej 1,6 miliona osób, około 140 000 Nowozelandczyków walczyło podczas tego konfliktu, z czego 6000 służyło w Królewskich Siłach Powietrznych. Około 16 000 z tych, którzy zgłosili się do służby podczas II WŚ, było Maorysami. Porokoru Patapu Pohe, znany również jako John Pohe lub Lucky Johnny, był jednym z pierwszych maoryskich pilotów w Królewskich Nowozelandzkich Siłach Powietrznych i pierwszym w pełni wykwalifikowanym maoryskim pilotem, który opuścił Nową Zelandię, by walczyć na frontach II wojny światowej. 

Szczęśliwy Johny dołącza do Sił Powietrznych

Pohe urodził się w Wanganui i dorastał w pobliżu Taipahe, około 200 km na północ od Wellington, na rodzinnej farmie. Przed wstąpieniem do sił powietrznych spędził dwa lata w rezerwie jako członek pułku Manawatu Mountain Rifles. We wrześniu 1940 roku rozpoczął szkolenie w Ground Training School w Levin, około 80 km na północ od Wellington. Szkolenie ukończył w styczniu 1941 roku w bazie sił powietrznych Woodbourne w Blenheim. 

Jeszcze w tym samym roku Pohe dołączył do Dywizjonu 51 Królewskich Sił Powietrznych po kilkumiesięcznym szkoleniu w Anglii. Podczas służby w RAF odbył 22 misje, w tym bombardowania wrogich celów we Francji, Niemczech i Włoszech. 

We wrześniu 1943 roku jego samolot został trafiony podczas nalotu bombowego na Hanower w Niemczech. Lucky Johnny zdołał przelecieć aż do kanału La Manche, po czym rozbił się lądując w wodzie i został wzięty do niewoli przez siły niemieckie. Początkowo trafił do obozu przejściowego Dulag, a następnie do Stalagu Luft VI i Stalagu Luft III w Sagan. 

"Wielka ucieczka"

Stalag Luft III był nazistowskim obozem jenieckim przeznaczonym dla członków alianckich sił powietrznych, zlokalizowanym na terenie dzisiejszego Żagania. Historia obozu jest dzisiaj przede wszystkim kojarzona z ucieczką alianckich więźniów, zwaną potocznie "Wielką Ucieczką". 

W nocy 24 marca 1944 roku, 220 więźniów próbowało wydostać się z obozu poprzez własnoręcznie wykopany tunel, nazywany przez nich "Harry’m". Został on jednak wykopany na zbyt krótkim odcinku, przez co więźniowie znaleźli się w polu widzenia strażników. Tylko 76 mężczyzn było w stanie uciec z obozu, z czego zdecydowana większość została schwytana. Jedynie trzech więźniów udało się uratować. Na rozkaz Hitlera, 50 z pojmanych więźniów zostało straconych, a wśród nich sam Pohe. Jego ciało zostało skremowane i pochowane na Starym Cmentarzu Garnizonowym w Poznaniu. 

Ewakuacja obozu

W styczniu 1945 roku obóz został ewakuowany, a wszyscy więźniowie zostali przeniesieni do Stalagu VII-A w Bawarii, na terytorium Niemiec. Więźniowie zostali ostatecznie wypuszczeni na wolność, gdy amerykańska 14 Dywizja Pancerna wyzwoliła obóz w kwietniu 1945 roku. 

Dołącz do obchodów tej 80. rocznicy. Oddaj hołd tym, którzy stracili życie i upamiętnij wyzwolenie obozów jenieckich przez siły alianckie. 

Artykuł napisany przez Mhairi Gador-Whyte, Australia 

Sprawdź Europe Remembers, aby uzyskać więcej informacji na temat muzeów, miejsc pamięci i wycieczek, lub śledź nas na Facebooku, Instagramie lub Twitterze.  

Europe Remembers to kampania Fundacji LRE, przeprowadzana w latach 2023-2025, mająca na celu upamiętnienie i uczczenie 80 lat wolności.

Źródła:

Photos