Bevrijding en maanden nadien

Bliksemsnelle bevrijding

Lier, 5 september 1944, 9.30 uur. Vanuit Mortsel naderden vier Britse verkenningsvoertuigen. Op de Grote Markt stroomden inwoners samen om ze te begroeten. Stapvoets reden de Britten door de uitbundige menigte. Ze verlieten Lier meteen weer richting Herentals. Lier was bevrijd! Of niet?

Nog niet alle Duitse troepen hadden Lier verlaten. Op verschillende plaatsen schoten terugtrekkende groepjes Duitsers op inwoners die soms al aan het vieren waren. In de huidige deelgemeente Koningshooikt namen de Britse bevrijders zelfs nog een groot aantal Duitse soldaten gevangen.

Niet alle Lierenaren maakten de bevrijding mee. Net als in veel andere Belgische steden deporteerde de Duitsers tijdens de bezetting de Joodse inwoners met hulp van het stadsbestuur. Via de Dossinkazerne in Mechelen eindigde ze in de uitroeiingskampen van het Derde Rijk. Het overgrote deel overleefde die kampen niet. Onder hen Dyszka Zolty en haar kinderen Berisch, David en de pasgeboren Mireille. Enkele weken voor de bevrijding werden ze uit Lier gedeporteerd en vergast in Auschwitz. Met hulp van de bevolking duikte vader Jakob Lemel onder in Emblem. Hij maakte de bevrijding jammer genoeg helemaal alleen mee.

Voor de inwoners die meegewerkt hadden met de Duitse bezetter – of daarvan verdacht werden – is de bevrijding van Lier allesbehalve een feest. Meteen nadat de Duitse troepen Lier hadden verlaten, sluitte het verzet 322 zogenoemde ‘zwarten’ op in de Sionkazerne. Net als in Breendonk of andere plekken in België nam het verzet wraak. Gevangenen werden mishandeld. Het stadsbestuur greep in. De collaboratieverdachten verhuizden naar een interneringskamp in Mechelen waar ze hun proces afwachten.

De oorlog duurt voort

De Britse bevrijders trokken snel door Lier. Niet lang daarna arriveerde nieuwe soldaten. In de Rijksnormaalschool kwam eind september een tijdelijk militair hospitaal voor 300 patiënten. Net als op andere Antwerpse plaatsen werden er soldaten verzorgd die gewond raakten bij de verdere gevechten tegen het Duitse leger. Soldaten die overlijden werden begraven op de militaire begraafplaats aan de Mechelsesteenweg. Vandaag rusten daar nog steeds een veertigtal militairen.

De geallieerde troepen installeerde ook luchtafweerstellingen in Lier en Koningshooikt. Om de oorlogskansen in het Duitse voordeel te doen keren, richtte Hitler namelijk een geheim wapen op het bevrijde Antwerpen: de gevreesde vliegende bommen. De stad was vanwege zijn strategische belang voor de geallieerden een belangrijk Duits doelwit. Lier en Koningshooikt maakte deel uit van een verdedigingsgordel rond Antwerpen die de Duitse voorlopers van de raket moesten onderscheppen.

Lier en Koningshooikt werden zelf ook het slachtoffer van V-bommen. Die projectielen waren weinig betrouwbaar en stortte vaak neer voor ze hun doel bereikte. Ook bommen die uit de lucht waren geschoten, richtte ter plekke heel wat schade aan. In totaal vielen er 55 V-bommen op Lier en 15 op Koningshooikt. Dat leidde niet alleen tot materiële schade, er verlieten ook 49 mensen het leven. Pas in maart 1945 hield de Duitse terreur eindelijk op en eindigde het oorlogsgeweld.

Toeristische informatie

Fietsroutes

Toerisme Provincie Antwerpen heeft bevrijdingsroutes langs het fietsknooppuntennetwerk gemaakt. Fiets en wandel langs de plaatsen waar het allemaal gebeurde, bijvoorbeeld monumenten, militaire begraafplaatsen en crash-sites. Ga voor de bevrijdingsroutes naar fietsroutes.provincieantwerpen.be